کد مطلب:25912 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:20

گنجینه پرسمان » اديان و مکاتب

با توجه به داستان حضرت يوسفغ در قرآن كريم كه آمده است آن حضرت پس از دادن سهم گندم برادران خود، حتي پول آنها را هم كه از آنان گرفته بود، در بار آنها گذاشت تا لعلّهم يرجعون; آيا اين اقدام حضرت يوسف، صرف بيت المال براي امور شخصي به حساب نميآيد و آيا مصلحتي عمومي در ميان بوده است تا شبهه را برطرف كند؟

1. در آيه 62 سوره يوسف، در اين باره آمده است: وَ قَالَ لِفِتْيَـَنِهِ اجْعَلُواْ بِضَـَعَتَهُمْ فِي رِحَالِهِمْ لَعَلَّهُمْ يَعْرِفُونَهَآ إِذَا انقَلَبُوَّاْ إِلَيََّ أَهْلِهِمْ لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُون; ]سپس[ به كارگزاران خود گفت: آن چه را به عنوان قيمت پرداختهاند، در بارهايشان بگذاريد، شايد پس از بازگشت به خانوادة خويش، آن را بشناسند و شايد برگردند.

2. دربارة بازگرداندن پول به برادران، به وسيلة حضرت يوسفغ، دو پرسش مطرح است:

الف ـ چرا اين پول را به آنان برگرداند؟ پاسخهاي متعددي به اين پرسش داده شده كه يكي از آنها در خود آية شريفه آمده است و آن اين كه حضرت يوسف ميخواست آنان پس از بازگشت به وطن، آن را در لابهلاي بارها ببينند، و به كرامت و بزرگواري وي بيش از پيش پي ببرند، و همين مسئله سبب شود تا بار ديگر به سوي او بازگردند و حتّي برادر كوچك خود را با اطمينان خاطر همراه بياورند و نيز پدرشان حضرت يعقوبغ با توجه به اين وضع، براي فرستادن بنيامين به مصر، به آنها اعتماد بيشتري پيدا كند.( تفسير نمونه، آيت الله مكارم شيرازي و ديگران، ج 10، ص 21، دارالكتب الاسلامية. نيز ر. ك: تفسير الميزان، مرحوم علامه طباطبايي، ج 11، ص، مؤسسه اعلمي. )

ب ـ پرسش دوم همان است كه ذهن پرسشگر محترم بدان متوجه شده است و آن اين كه چرا حضرت يوسفغ، اموال بيت المال را بلاعوض به برادران خود داد. اين پرسش را از دو راه ميتوان پاسخ داد: نخست اين كه در بيتالمال مصر براي مستضعفان، حقّي وجود داشته است، به همين دليل، آن حضرت از اين حق در مورد برادران خويش كه در آن هنگام مستضعف بودند، استفاده كرد; همانگونه كه در بارة ساير مستضعفان نيز استفاده ميكرد. ديگر اين كه حضرت يوسفغ، در آن پست حساسي كه داشت، خود داراي حقوقي بود. دست كم حقّش اين بود كه خود و عائلة نيازمند خويش و كساني همچون پدر و برادرانش را از نيازهاي ضروري زندگي تأمين كند; از اين رو، از حق خويش در اين بخشش و عطا بهره جست.( همان. )

3. با توجه به همزمانيِ واقعة مطرح شده در پرسش، با قحطي و بحران، شايد دريافت نكردن پولي در برابر تحويل گندم، كمكي مالي براي آنان بوده است; البته اين ياري، به برادران آن حضرت اختصاص نداشته، بلكه جنبة همگاني داشته است. دليل اين كمك آن است كه حكومتها در برابر مردم، به ويژه در مقاطع حساس و بلاياي ناگهاني، وظايفي دارند كه دريافت نكردن پول گندم در موضوع مورد بحث، راهي براي انجام اين كمك بوده است.